Είτε μιλάμε για μια οικογενειακή επιχείρηση, είτε για τις ανθρώπινες σχέσεις, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους συμβαίνει μια σύγκρουση:
- Υπάρχουν αντικρουόμενοι στόχοι μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών.
Είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στις οικογενειακές επιχειρήσεις, που αποτελεί την αιτία των μεγαλύτερων συγκρούσεων. Οι στόχοι αυτοί είναι συνήθως επιχειρηματικοί και λιγότερο προσωπικοί. Έχουν να κάνουν πρωτίστως με τη στρατηγική που πρέπει ν’ ακολουθήσει η οικογενειακή επιχείρηση. Δεν θα ξεχάσω τη σύγκρουση δυο αδελφών – ιδρυτών μιας οικογενειακής επιχείρησης, όπου ο ένας επιζητούσε την ανάπτυξη με σχέδιο και στρατηγική και ο άλλος τη στασιμότητα και ίσως τη μείωση της δραστηριότητας, μιας πολύ καλής και κερδοφόρου παραγωγικής μονάδας. Ευτυχώς κατέληξαν σε συμφωνία αποχώρησης του δεύτερου αδελφού, με τον πρώτο όμως να πληρώνει υψηλό τίμημα για την εξαγορά του μεριδίου του.
- Αξίες των μερών που συγκρούονται, οι οποίες είναι ασύμβατες μεταξύ τους.
(… πάλι μπροστά μας οι αξίες…)
Αυτό που για το ένα μέρος φαίνεται φυσιολογικό, για το άλλο μέρος είναι «άνω ποταμών.» Βεβαίως, όταν τα αλληλοσυγκρουόμενα μέρη έχουν «βγει» από το ίδιο αξιακό σύστημα (π.χ. είναι αδέλφια, άρα έχουν λάβει όλα τις ίδιες αξίες) υπάρχει ελπίδα. Στην περίπτωση που είναι εξαδέλφια; Εκεί βρίσκεται το μεγάλο πρόβλημα. Τα διαφορετικά αξιακά συστήματα των διαφορετικών οικογενειών από τις οποίες προέρχονται τα μέλη της οικογένειας, τελικά μάλλον θα οδηγήσουν σε σύγκρουση.
- Το λεγόμενο στη διεθνή βιβλιογραφία «ιστορικό αδιέξοδο».
Αυτό σημαίνει μόνιμη και συνεχή διαφωνία των πάντων για τα πάντα, οπότε η όλη κατάσταση οδηγείται όχι μόνον σε σύγκρουση, αλλά σε «ιστορικό αδιέξοδο.» Ο κίνδυνος είναι προφανής και για τις οικογένειες, αλλά κυρίως για την οικογενειακή επιχείρηση και το μέλλον της. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις κάποιος πρέπει να λύσει τον «γόρδιο δεσμό.» Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι οι μέτοχοι να οδηγούνται στα δικαστήρια και η επιχείρηση να απαξιώνεται.
Βεβαίως ο οποιοσδήποτε μπορεί να αντιτάξει το γεγονός ότι υπάρχουν τόσες πολλές συγκρούσεις σε μια οικογενειακή επιχείρηση, που μάλιστα προκαλούνται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, που είναι σχεδόν αδύνατον να ενταχθούν στις τρεις αυτές κατηγορίες! Κι όμως! Το σημαντικό πάντα είναι να εντοπισθεί η πηγή από την οποία προκύπτουν οι συγκρούσεις.
Η περαιτέρω ανάλυση, η οποία πάντοτε είναι επιβεβλημένη, είναι βέβαιο ότι θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε επιμέρους λόγους για τους οποίους προκαλείται η σύγκρουση. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε σε μορφή λίστας τους λόγους για τους οποίους προέκυψε η σύγκρουση και στη συνέχεια να εντοπίσουμε και τις συνέπειες από τη μη επίλυσή τους.
Όλ’ αυτά, μπορεί κανείς να τα διακρίνει στο παρακάτω σχήμα, (όχι εμφανώς βεβαίως), που δείχνει την εξέλιξη της οικογενειακής επιχείρησης. Το κάθε στάδιο στην πορεία και στη ζωή της οικογενειακής επιχείρησης μπορεί εν δυνάμει να είναι πηγή συγκρούσεων. Προφανώς, όταν κυριαρχήσει η κοινή λογική, είναι βέβαιο ότι οι συγκρούσεις μετριάζονται. Ας σκεφθούμε ότι οι συγκρούσεις σε μια οικογενειακή επιχείρηση προκύπτουν για την εξουσία και το χρήμα. Τι είναι καλύτερο; Να υπάρχουν συγκρούσεις που στο τέλος όλοι θα είναι φτωχοί και χωρίς επιχείρηση, ή βάζουμε όλοι νερό στο κρασί μας και μοιραζόμαστε τα κέρδη και την εξουσία, αναλαμβάνοντας συγκεκριμένο και υπεύθυνο ρόλο ο καθένας;
Η προτροπή μας προς τις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι να ακολουθήσουμε τη συμβουλή το Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, ο οποίος έλεγε ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να βρει μια μέθοδο αντιμετώπισης των ανθρώπινων συγκρούσεων που να μην περιέχει τρία συστατικά: την εκδίκηση, την επιθετικότητα και τα αντίποινα. Τότε όλα είναι πολύ καλύτερα και πολύ πιο εύκολα στη διαχείρισή τους.
